مجانین‌العقلای زن در تصوف اسلامی

مقالۀ حاضر، جُستاری تحقیقی در تاریخ عرفان اسلامی است که به معرفی و بحث دربارۀ زنان عاقلۀ مجنونه می‌پردازد. بخش اول مقاله، مباحث نظری دربارۀ جنون عرفانی و مبانی آن است. شیوۀ ارائۀ این مباحث براساس آرا و دستاوردهای صاحب‌نظران کلاسیک در عرفان اسلامی است. در بخش دوم مقاله، ضمن بررسی رفتار و اندیشه‌های عقلای مجانین، نام و احوال چند تن از مجانین‌العقلای زن، بر‌اساس منابع محدود تاریخی، ذکر می‌شود. نخستین کتابی که به تصوف و تعبد زنان پرداخته است، ذکر النسوه المتعبدات الصوفیات نوشتۀ ابوعبد الرحمن سُلمی است. پس از آن، در صفۀالصفوه ابن جوزی و عقلاءالمجانین نیشابوری می‌توان احوال این زنان را یافت. مسئلۀ پژوهش حاضر این است که آیا در طول تاریخ برخی زنان نیز احوالات عرفانی خاص داشته‌اند و در زمرۀ عقلای مجانین جای گرفته‌اند؟ بر‌اساس اطلاعاتی که از منابع درجة اول فراهم می‌شود می‌توان به این پرسش پاسخ مثبت داد. روش این تحقیق تاریخی و کتابخانه‌ای است.